Çocukların Düşünme Alışkanlıkları Başarıyı Etkiler

ÇOCUKLARIN DÜÅžÜNME ALIÅžKANLIKLARI BAÅžARIYI ETKÄ°LER

Mustafa KOÇ

Ä°nsanı öteki canlılardan ayıran en önemli farkın düÅŸünme olduÄŸu söylenir. Hatta “insan, düÅŸünen bir canlıdır” sözüyle düÅŸündüÄŸümüz için insan olduÄŸumuz vurgulanır. Toplum ve insan hayatının büyük deÄŸiÅŸimler ve devrimler geçirmesinin asıl nedeni de iÅŸte insanın bu düÅŸünme yetisi olmalı. Sorunları düÅŸünerek çözdüÄŸümüz gibi düÅŸünce yoluyla yeni ufuklara açılmanın ve bilinmezlerin açığa çıkarılmasının yolunu da buluyoruz.

DüÅŸünce ve akıl, daima sorunlar karşısında en doÄŸru olanı bulmaya yardım eder. Böylece düÅŸünen insan, hayatın sorunlarıyla baÅŸ etmede daha baÅŸarılı olur. Önemli olan hayatı anlamak ve edindiÄŸimiz bilgileri deÄŸerlendirmek için öncelikle bir düÅŸünme alışkanlığı kazanmak, farklı düÅŸünme yolları bulabilmek.

Okullarda öÄŸrencilere, sadece bir problemin çözüm yolunu öÄŸretmek yerine düÅŸünme yollarını öÄŸretmek ve onları düÅŸünmeye sevk etmek daha etkili olur. Hani derler ya; "Bana bir öÄŸün balık vereceÄŸine, balık tutmayı öÄŸret daha iyi..." Ä°ÅŸte düÅŸünmeyi öÄŸrenmek balık tutmayı öÄŸrenmeye benzer. Bunu alışkanlık haline getirdiÄŸinizde hayatınızda önünüze daima yeni kapılar açılacaktır.

Çocuklar  doÄŸal olarak bizim gibi düÅŸünmeyebilir. Oysa okullar ve öÄŸretmenler olarak görevimiz onları düÅŸünmeye yöneltmek ve bunu alışkanlık haline getirtmek olmalı.

Ä°çinde bulundukları ortam, çoÄŸu zaman çocuklara düÅŸünme fırsatı da vermeyebilir. KarşılaÅŸtıkları her soruda hazır cevap bekleyen ana babalar, ya da sorular üzerinde öÄŸrencileri düÅŸünmeye özendirmek yerine cevabı söyleyiveren öÄŸretmenler bazen onlara bu fırsatı vermeyebilir. Çocuk sormadan cevabı söyleyenlerle, teknoloji çağının kolaycılığı, hazırcılığı da buna neden olabilir. EÄŸer karşılaÅŸtıkları sorular ve sorunlar karşısında düÅŸünme çabası göstermeyen çocuklar yetiÅŸtirmek istemiyorsak onları düÅŸünmeye yönlendirmekten baÅŸka yol yok. Ä°nternetler, tabletler, bilgisayarlar ve telefonlar zaten yeteri kadar çocukların beyinlerini tembelleÅŸtirip düÅŸünmeyi engelliyor mu?

Çocuklarda düÅŸünme alışkanlığını geliÅŸtirmek için okula, öÄŸretmene, ana babalara ve medyaya büyük iÅŸ düÅŸüyor.  Uzun zaman isteyen ısrarlı ve sabırlı çabalarla bu beceriyi yerleÅŸtirmenin hiç de zor olmadığını söyleyebiliriz. Çünkü çocuklar hem daha az önyargılara sahiptirler hem de Z kuÅŸağı dediÄŸimiz bu çağın çocukları yeni ÅŸeyleri hızla kavramaya yatkındır.

Önemli olan Bunun için; her ÅŸeyden önce çocukların sorduÄŸu sorulara doÄŸrudan cevap vermek yerine, karşı sorular sorarak, onları düÅŸünmeye zorlamalı ve mümkünse doÄŸruyu kendisine buldurmalıyız. Böylece doÄŸruyu yakalamak için kendisi de çaba gösterecek, sorgulamayı, araÅŸtırmayı ve keÅŸfetmeyi öÄŸrenecektir. Bunu yaparken soruyu ve cevabını bulmayı bir oyun haline getirmek öÄŸrenmeyi kolaylaÅŸtıracaktır.

Çocukları, hayatta karşılarına çıkacak olaylar karşısında neden-sonuç iliÅŸkileri üzerine düÅŸündürmek son derece önemlidir. YaÅŸamdaki ve doÄŸadaki her olayın, insan davranışlarındaki olumlu ya da olumsuz durumların mutlaka bir nedeni vardır. Bir olayı  ‘’Neden? - Çünkü’’ iliÅŸkisiyle anlamaya çalışmak düÅŸünmeyi tetikleyici bir etki yapar. Hayatta karşılaÅŸtığımız her olayın mutlaka bir nedeni olduÄŸunu öÄŸrenirsek iÅŸte o zaman düÅŸünmeye ve sorgulamaya baÅŸlarız.

Bu çağın çocukları doÄŸaları gereÄŸi sabırsızdırlar ve acele karar verme eÄŸilimindeler. Bu yüzden sınavlarda çok kolay bazı soruların bile sadece bu olumsuz alışkanlıktan dolayı yanlış yapıldığına yüzlerce kez tanık oldum. Sınavlardaki yanlışların, genellikle sorular üzerinde yeterince düÅŸünmeden aceleyle verilmiÅŸ yanıtlardan ileri geldiÄŸini rahatlıkla söyleyebilirim.

Ä°ÅŸte okul ve sınav baÅŸarısı gibi hayat baÅŸarısı için de aynı yöntem geçerlidir. DoÄŸruyu bulmak için çocukların düÅŸünme alışkanlıklarını deÄŸiÅŸtirmeli, anlara bir sorun ya da bir konu üzerinde yoÄŸunlaÅŸabilmeyi öÄŸretmeliyiz. Bir konuya odaklanabilmek, bir soruya yoÄŸunlaÅŸabilmek çocuktaki dikkat dağılmasının önüne geçmektir.  

Bu da her alandaki baÅŸarıyı etkileyecek bir durumdur.  O nedenle onlardaki kalıplaÅŸmış düÅŸünce alışkanlıklarını, kolayına kaçmayı, üstten bakmayı, ben bilirimciliÄŸi, "canım bu kadar kolaya mı sorulur" gibi algıları deÄŸiÅŸtirmek ve sabırlı olmayı öÄŸretmek, baÅŸarıyı da büyük ölçüde artıracaktır.