Uzaktan eÄŸitim var olan eÅŸitsizliÄŸi görünür kıldı
BirGün Gazetesinden AyÅŸe Alan'ın Haberi
ODTÜ’den ÖÄŸretim Teknolojileri Uzmanı Prof. Dr. Soner Yıldırım, “ÖÄŸrencilerin yüzde altmışı EBA’ya hiç girmemiÅŸ, bu on milyon öÄŸrenci demek. Ä°ÅŸte bu çocuklara yazık oluyor. Bu süreçte eÅŸitsizlik daha çok açıldı” diyor.
Uzaktan eÄŸitim var olan eÅŸitsizliÄŸi görünür kıldı
AyÅŸe ALAN
DÜNYAYI etkisi altına alan koronavirüs nedeniyle birçok okulun uzaktan eÄŸitime geçmesi problemleri de beraberinde getirdi. Ev koÅŸulları uygun olmayan, bilgisayara veya internete eriÅŸemeyen birçok öÄŸrenci uzaktan eÄŸitimde kaynak olan EBA’dan faydalanamadı, bazıları hiç giremedi.
Konuyu BirGün’e deÄŸerlendiren ODTÜ ÖÄŸretim Üyesi, ÖÄŸretim Teknolojileri Uzmanı Prof. Dr Soner Yıldırım, “MEB sadece EBA’yı adres gösterdi. 18 milyonu daracık bir boruya sığdırmaya çalıştılar ve doÄŸal olarak taÅŸtı. Özellikle devlet okullarındaki çocukların durumu çok kötü” dedi.
â–º Mart ayında okulların kapanmasından bugüne ülkemizdeki eÄŸitimi nasıl deÄŸerlendirirsiniz?
Bunu dönemsel düÅŸünmek lazım. Okullar ilk kapandığında acil bir durum söz konusuydu, acil durum uzaktan öÄŸretim yaptık. Hem MEB hem özel okullar süreci görece iyi yönetti. Ancak yaz dönemi iyi kullanılamadı. Online öÄŸretimin devam etmesi yüksek bir olasılık olmasına raÄŸmen çocukların eriÅŸim sıkıntısı çözülemedi. ÇocuÄŸun eriÅŸim sıkıntısı varsa öÄŸretimden bahsedilemez. Ayrıca her çocuk için EBA, internet TV yayını çözüm deÄŸil. Her grubun farklı ihtiyaçları farklıdır, bu nokta da atlandı. Ä°kinci sorun müfredat oldu. Mevcut müfredat yüz yüze eÄŸitimde bile sıkıntılıydı çünkü çok konu, çok detay, az tekrara dayanıyor. Aynı müfredatla devam edildi. Oysa online öÄŸretimde az konu çok tekrar olmalı, çünkü online öÄŸrenme daha çok vakit alır.
â–º Neden online öÄŸrenme daha çok vakit alır?
Okuldaki, sınıftaki öÄŸrenme ortamının kodlarla evdeki kodlar birbirinden farklı. Sınıfta çocuk daha odaklıdır, ortam öÄŸrenme üzerine kurulmuÅŸtur. Bilgisayar başında ise biliÅŸsel yük artar, çok fazla uyaran vardır çocuÄŸun karşısında. Beyinde çoklu görev oluÅŸur öÄŸrenme sekteye uÄŸrar. Böyle bir gerçek varken MEB müfredatta sadeleÅŸtirme yapmadı, online olarak da aynısını öÄŸretin dedi. Bu mümkün deÄŸil, baÅŸarılamaz. Bunun özel okullara yansıması da akıllara ziyan bir ÅŸekilde günde 7 saat, 9 saat gibi dersler oldu. Bu biliÅŸsel yükü öÄŸretmen ve öÄŸrencilerin kaldırması mümkün deÄŸil.
â–º Peki nasıl yönetmeliydik bu süreci?
Büyük bir kriz yaşıyoruz. 2. Dünya Savaşından beri ilk defa okullar uzun süre kapandı. Salgın çok büyük ekonomik, siyasi ve sosyal sorunlar yarattı. Her ÅŸeyin bu kadar anormal olduÄŸu bir ortamda eÄŸitimin normal olmasını beklemek kadar anormallik olamaz. Bu patolojik bir durumdur. ÖÄŸretmene öÄŸretmen gibi olacaksın, öÄŸrenciye öÄŸrenci gibi olacaksın diyoruz.
Bir acil öÄŸretim planı hazırlanmalıydı. Bu planda, temel beceriler, çocuÄŸun okulla sosyal duygusal bağını korumaya yönelik etkinlikler ve belirli akademik etkinlikler olmalıydı. MEB çözüm olarak sadece EBA’yı adres gösterdi. 18 milyonluk popülasyonu daracık bir boruya sığdırmaya çalıştılar ve doÄŸal olarak taÅŸtı. Bu durumun bir an önce çözülmesi gerekli, özellikle devlet okullarındaki çocukların durumu çok kötü. MEB bir yönerge hazırlamadı. Ä°lköÄŸretimde ÅŸu kadar ders yapabilirsiniz demedi. Bu özel okulları kim daha fazla yayın yapıyor yarışına soktu. Bu yüzden öÄŸretmen öÄŸretiyor, öÄŸrenci de öÄŸreniyormuÅŸ gibi yapacak ne yazık ki. Benim tahminim sınavlar da yapılacak. Notlar düÅŸük gelince de ÅŸikayetler baÅŸlayacak. Oysa ÅŸu mesajı vermemiz gerekirdi: anormal bir dönemden geçiyoruz, biz okullar olarak çocukları biliÅŸsel, ruhsal, sosyal ve fiziksel olarak hayatta tutacağız.
â–º Siz bu yapılana online eÄŸitim deÄŸil de online öÄŸretim diyorsunuz. Neden?
Ünlü eÄŸitim psikoloÄŸu Skinner: “ÖÄŸrendiklerinizin hepsini unuttuktan sonra geriye kalan eÄŸitimdir” der. Okulda olmak, sosyal ortamı yaÅŸamak, çocuÄŸa esneklik kazandırır, algısını deÄŸiÅŸtirir, renkleri çeÅŸitliliÄŸi gördükçe, saygı duymayı öÄŸrenir. EÄŸitim budur, çok boyutlu bir ÅŸeydir. Biz ÅŸu an konuların öÄŸretimiyle uÄŸraşıyoruz, eÄŸitim vermiyoruz.
HER YAÅž GRUBUNA GENELLENMEMELÄ°
â–º Online öÄŸretimin olmazsa olmazları neler olmalı?
Her yaÅŸ grubuna genellenmemeli. Online öÄŸretim yetiÅŸkin eÄŸitiminde gayet etkilidir çünkü öÄŸrenme ihtiyaçlarının farkında olanlarda iÅŸe yarar. Çocuklar okula en çok sosyalleÅŸmek için gidiyor. Evde sosyalleÅŸemiyor, arkadaşı yok, mahalle yok, kendi yaşıtları ile bir araya gelemiyor. Online öÄŸretimde çocuktan öÄŸrenme talebi gelmeyecektir. Derslerde online oyun dahi oynatsanız, bir süre sonra buna bile tepki vermez çocuklar. Hareket etme, sosyalleÅŸme ihtiyacı var çünkü. Alternatif çözümler düÅŸünülmeli. 18 milyon öÄŸrenciye tek bir model dayatılmamalı. Lokal çözümlere ihtiyacımız var. ÖrneÄŸin vaka olmayan köylerdeki öÄŸrenciler de EBA’ya mahkûm edilmemeli; öÄŸrenci öÄŸretmen bir araya getirilmeli. Alt yaÅŸ grupları çok dezavantajlı, bu grup için ayrıca çözümler üretilmeli.
EÅŸitsizlik hep vardı ama ara daha çok açıldı. Bizim mili bir seferberlik yapmamız lazım. Her ilde eÄŸitim fakültesi var, yerel düzeyde insanlara yetki verilmeli, sadece dijital içerikle iÅŸin içinden çıkamayız. ÖÄŸretme mekanik bir iÅŸ deÄŸil. ÖrneÄŸin Hollanda’da özellikle özel eÄŸitime muhtaç olan çocuklara öÄŸretmenler ziyaret edip destek oldular, ailelere eÄŸitim verdiler, eÄŸitim materyalleri götürdüler. Türkiye’de öÄŸrencilerin yüzden onu özel öÄŸretime muhtaç, bu çocuklara ulaşılamadı. Ne yazık ki çocuklara umut ve çaresizlikten baÅŸka bir ÅŸey sunulmadı.
► Nasıl bir seferlik yapılmalı?
EÄŸitim gönüllüsü topluluklar var, STK’lar var. Çözüm üretebilir, çocuklara ulaÅŸabilirler. EÄŸitim fakülteleri öÄŸretmen adayları çocuklara ulaÅŸabilir. Böyle ciddi bir krizdeyken dijitalleÅŸiyoruz söylemleri üzücü. Sorun EBA deÄŸil, müfredat ve bu müfredatın baÅŸarısızlığı ortada. Ulusal ve uluslararası sınavlar önemli göstergeler. Sorun dijitalleÅŸme deÄŸil, içerik. 1926 ilköÄŸretim müfredatının giriÅŸinde ÅŸöyle der: Bir öÄŸrenci bir öÄŸrenci bir derste tarih öÄŸrenirken teneffüs sonrası matematik öÄŸrenemez, gün boyu tek bir problemle uÄŸraÅŸmalıdır. Hayat bilgisi dersi etrafında ÅŸekillenmelidir diÄŸer dersler olmalıdır. 100 yıl sonra eÄŸitimde geldiÄŸimiz nokta bu anlayışın çok çok gerisinde.
â–º Nasıl bir müfredata ihtiyacımız var?
Entegre, konuların bütüncül öÄŸretildiÄŸi müfredat ve bu müfredatı öÄŸretebilecek öÄŸretmen yetiÅŸtirmeye ihtiyacımız var. Pandemi bunun için çok büyük fırsattı ama kaçırılıyor. Åžu kadar canlı yayın yaptık deniyor ama öÄŸrenme yok. Bu ÅŸekilde de devam edecekse de eriÅŸim sorunu çözülmeli, yoksa çocuklar eÄŸitimden kopar. Özellikle kız çocuklarının okullaÅŸma oranı da düÅŸecek. Åžu anda bu kız çocuklarının ne durumda olduÄŸuna bakmalıyız, EBA’nın tıklanma sayılarına deÄŸil.
► Size kaynaklar doğru kullanıldı mı?
Çok büyük bir nüfus var, zor bir iÅŸ. Ancak MEB ÅŸu anda yaptığının çok daha iyisini yapabileceÄŸi halde yapmadı. Bütün kaynaklarını ve enerjisini sadece dijital kaynaklara harcamamalı. EÄŸitim insana dokunma ile ilgili, insani bir ÅŸey. Mekanik devam edemezsiniz, o yıllarca denendi, oradan bir ÅŸey çıkmaz. Ä°nsana yapılan yatırımın önemine çok inanıyorum. ÖrneÄŸin atanamayan öÄŸretmenler bu dönem belli ücretler karşılığında eÄŸitimde kullanılabilirdi. Online öÄŸretimle, dijitalleÅŸmeye yatırım yaparak çaÄŸ atlanamaz.
ÇOCUKLARA YAZIK OLUYOR
â–º ​Okulların açılması ile ilgili öngörüleriniz neler?
Sürekli yüz yüze eÄŸitime geçilemeyeceÄŸini düÅŸünüyorum. Haftada bir gün de olsa çocuÄŸun okula gitmesi çok önemli. EÄŸer bahar dönemi de bu ÅŸekilde geçerse iÅŸimiz çok daha zor. Bu durumda önerim tüm sınıfların önümüzdeki yılı tekrar etmesi olur. Mış gibi yapmaktansa bir yıl kaybetmek yeÄŸdir. Devlet okulundaki çocuklar bu dönemde çok dezavantajlı. Okul onlar için çok ÅŸey demek. Bu yüzden devlet okullarına gözümüz gibi bakmalıyız. En kısa zamanda bu çocuklar için çözüm üretmeliyiz. Bu dönemi hasarsız atlatamayız, hasar olacak. Ama ÅŸöyle de bir gerçek var: öÄŸrencilerin yüzde atmışı EBA’ya hiç girmemiÅŸ, bu on milyon öÄŸrenci demek. Ä°ÅŸte bu çocuklara yazık oluyor.
Haberin LÄ°nki: