BÄ°LGÄ° MÄ° ÖNEMLÄ°, YOKSA BECERÄ° MÄ°?
Bir konuda öÄŸrenilen ya da öÄŸretilen ÅŸeylere bilgi diyoruz. Bilgi edinmemizi saÄŸlayan ÅŸey ise akıldır. Aklımız olduÄŸu için bilgi öÄŸrenebiliyoruz. Bir bakıma akıl zaten insanın bilgi öÄŸrenme gücüdür.
Bilgi çok zengin bir hazinedir ve bilginin sonu yoktur. Ama zaten her ÅŸeyi de öÄŸrenemeyiz. Hele bu çaÄŸda durmadan artan sonsuz bilginin hepsine ulaÅŸabilmemiz mümkün deÄŸil. Öyleyse öÄŸreneceÄŸimiz bilgileri iyi seçmek ve hayatımızı kolaylaÅŸtıracak, yararlı bilgiler edinmek zorundayız.
Ä°yi de öÄŸrendiÄŸimiz bilgileri ne yapıyoruz? ÖrneÄŸin okullarda öÄŸrendiklerimiz ne kadar iÅŸimize yarıyor? Onlarla sadece sınavlara girip, okulları bitirip diploma mı alıyoruz yoksa hayatımızı verimli ÅŸekilde sürdürmek için bu bilgiler bize yol mu gösteriyor? Bu soruları çoÄŸaltma mümkün. Ancak bu noktada ÅŸunu da sormalıyız?
ÖÄŸren, öÄŸren, öÄŸren… YaÅŸam boyu öÄŸreniyoruz. Ama öÄŸrendiklerimizi ne yapıyoruz? Okulda iyi not almak için öÄŸrenip unutup gidiyor muyuz yoksa o bilgileri kullanarak hayat problemlerini de çözebiliyor muyuz? Ä°ÅŸte iÅŸin sırrı burada. ÖÄŸrendiÄŸimiz bilgileri bir süre sonra unutup çöpe mi atıyoruz yoksa o bilgileri kullanarak hayatımızı deÄŸiÅŸtirebiliyor muyuz?
Demek oluyor ki tek başına bilgi o kadar önemli deÄŸil. Hele ezber bilgiler hiç önemli deÄŸil. Çünkü onların çoÄŸu bir süre sonra unutulup gidecektir. ÖÄŸrendiÄŸimiz bilgilerin unutulmaması için onu kullanmasını bilmek ve kullanmak gerekiyor. Bilgiyi kullanmak ise bir öÄŸrenme becerisidir. Bu beceriyi insan ancak yaparak deneyerek öÄŸrenebiliyor.
Çağımızda bilgi sorunu yok. Çünkü Google “her ÅŸeyi biliyor.” Öyleyse çocuklara da durmadan bilgi yüklemek yerine onlara bilgileri kullanmayı öÄŸretmeleri yani beceri kazandırmaları gerekiyor. Çocukların bilgiye deÄŸil, bilgileri kullanmaya ihtiyaçları var.
Bilgilerin beceriye dönüÅŸmesi günlük hayatta kullanmakla ilgili. Örnek vermek gerekirse çarpım tablosunu bilmek bir bilgi ise alış veriÅŸ yaparken 12 yumurtanın birim fiyattan kaç lira olduÄŸunu bulmak beceridir. Harfleri öÄŸrenmek bilgi, ama kalem tutmak, harflerle yazı yazmak beceridir. Bisikletin özelliklerini öÄŸrenmek bilgi, ama bisiklete binmek bir beceridir.
Yüzmek, otomobil sürmek, alet ve makine kullanmak, yemek yapmak, güzel konuÅŸmak, hızlı düÅŸünmek, iletiÅŸim kurmak, takım çalışmasına katılmak, resim yapmak, ÅŸarkı söylemek… Bunların hepsi beceridir. ÖÄŸrendiÄŸimiz birçok bilgiyi unutsak bile öÄŸrendiÄŸimiz beceriler unutulmaz ve yaÅŸam boyu bizimle birlikte gelir.
Bu gerçeÄŸe bakarak çocuklara durmadan bilgi pompalamak, beyinleri kuru ezber bilgilerle doldurmak yerine onlara bilgiyi kullanma becerilerini öÄŸretmemiz gerektiÄŸini söyleyebiliriz. Bu nedenle okul müfredatları yeniden yazılmalı, çocuÄŸun, insanın ve toplumun ihtiyaçlarını gözeten beceriler kazandırmak üzere kurgulanmalıdır. EÄŸitimde bilimine göre buna “yaparak ve yaÅŸayarak öÄŸrenme” deniyor. EÄŸer okullarımız daha çok bilgi, daha çok sınav, daha çok yarıştırma yerine, çocuklara beceri kazandırmayı hedef alırsa okulu bitiren her çocuk hayatta iÅŸine yarayacak birçok beceri kazanarak hayata katılacaktır. Ä°ÅŸte o zaman öÄŸrenilen bilgiler canlanacak sadece matematik problemlerini deÄŸil hayatın problemlerini çözmeye yarayacaktır. Bir bilgi beceriye dönüÅŸür ve hayatta iÅŸimize yarıyorsa deÄŸerlidir.
Bu nedenle okullarımızda "sınav odaklı" eÄŸitimden "beceri odaklı" eÄŸitime geçilmelidir. ÇaÄŸ deÄŸiÅŸiyor, deÄŸerler deÄŸiÅŸiyor, çocuklar deÄŸiÅŸiyor, ihtiyaçlar deÄŸiÅŸiyor; ama müfredatlar öyle kolay deÄŸiÅŸemiyor. DeÄŸiÅŸine ayak uydurmak eÄŸitim kurumları öÄŸrencilere kalıcı ve olumlu davranışlar kazandırabilmelidir.
Diplomalı iÅŸsizler üreten yüzlerce üniversitemiz var. 12 yıllık eÄŸitim döneminde kalıcı bir okuma alışkanlığı kazanamayan, bir yabancı dili doÄŸru dürüst konuÅŸamayan, dilimizin kurallarına uyan bir dilekçe yazamayan bireyler yetiÅŸiyor. Çünkü çocuklara durmadan bilgi yüklüyor ama o bilgiyi kullanmayı öÄŸretecek beceriler kazandıramıyoruz. Sonra da bir okulu, bir liseyi, bir üniversiteyi bitirdiÄŸinde, elinde hiçbir beceri olmayan beceriksiz yurttaÅŸlar yetiÅŸtiriyoruz. Oysa her birey, ilgi ve yeteneÄŸine uygun birçok beceri kazanma gücüne sahiptir.
Son söz; eÄŸitim deÄŸiÅŸirse her ÅŸey deÄŸiÅŸir.
(Not: Beceri çeÅŸitlerini ve beceri odaklı eÄŸitimin ne anlama geldiÄŸini de baÅŸka bir yazıda anlatmaya çalışacağım.)