"OHAA OLDUM YANÄ°"
Güzel Türkçemin Hali
Dilimiz GeliÅŸiyor mu Yoksa Bozuluyor mu?
Mustafa KOÇ
Altıncı sınıftaki bir öÄŸrencim, arkadaşıyla konuÅŸurken bir olaya karşı tepkisini göstermek için; “Oha yani…” deyince ÅŸaşırdım. Yüzüne “Ne demek istedin?” der gibi baktığımda mahcup olacağını düÅŸündüm. Oysa o hiçbir ÅŸey olmamış gibi gülerek baktı. Çünkü bu söz artık ona çok normal geliyordu. Kim bilir belki de iyi bir ÅŸey söylediÄŸini düÅŸünmüÅŸtü.
Güzel Türkçe Nereye Gidiyor?
Durdurulamaz bir iletiÅŸim çağında yaşıyoruz. Ä°letiÅŸimdeki hızlı artış ister istemez etkilenmeyi de artıracaktır. Bu etkileÅŸimden payını en çok alan ise konuÅŸtuÄŸumuz dildir. Çünkü dil, günlük kullanım aracı olarak çağımızdaki kültür savaÅŸlarının en önemli aracı, belki de en sinsi aracıdır.
Dil, tıpkı canlı bir organizma gibidir; durmadan yenilenir ve deÄŸiÅŸir. Hepimiz her gün farkında olmadan yeni kavramlar, yeni sözler öÄŸrenmek zorunda kalırız. Bazen hiç farkında olmadan birçok yeni kavram ya da söz dilimize yapışıverir.
Ancak itiraf etmek zorundayız ki bu dış etkilere son yıllarda daha çok kapıldık. Türkçe, adeta doÄŸudan ve batıdan gelen yabancı sözcüklerin istilasına uÄŸramaktadır. Belki bu iletiÅŸim çağında bunu engellemek mümkün deÄŸil ama dilimizin kendine özgü yapısının bozulmasına da seyirci kalmamak gerekiyor.
Atalarımızdan bize miras olarak sadece iki dönüm arsa kalmaz. Asıl ve en deÄŸerli miras anadildir. Bu mirası korumak için duyarlı davranmazsak bundan en büyük zararı Türkçemiz görecek.
GeliÅŸen bilim ve teknolojiyle ülkeler arasındaki sosyal iliÅŸkiler durmadan artıyor. EÄŸer okullar öÄŸrencilere bir dil bilinci, bir Türkçe sevgisi veremezse – ki veremiyor – etkileÅŸim dediÄŸimiz ÅŸey bozulmaya neden oluyor.
Dildeki bozulmayı daha iyi örneklendirmesi için biraz abartı da olsa çarpıcı bir örnek sunmak istiyorum. Her ne kadar gülüp geçilecek bir örnek de olsa farkında olmadan dilimizin böyle bir “deÄŸiÅŸime” yani bozulmaya doÄŸru gittiÄŸi de görmezden gelmemeliyiz.
Ä°ÅŸte 1965’ten 2025’ doÄŸru konuÅŸma dilimizdeki “geliÅŸmeyi” (?) örnekleyen konuÅŸmalar. Bir gencin kız arkadaşıyla iletiÅŸim kurmaya çalışmasını anlatmak için kullandığı dil, bu “deÄŸiÅŸimi” görebilmek için umarım biraz uyarıcı olabilir.
Önce biraz gülelim ama sonra da oturup biraz düÅŸünelim mi?
Ne dersiniz?
Yıl: 1965
"Karşıma âniden çıkınca ziyâdesiyle ÅŸaÅŸakaldım. Nasıl bir edâ takınacağıma hükûm veremedim, âdetâ vecde geldim. Buna mukâbil az bir müddet sonra kendime gelir gibi oldum, yüzünde beni fevkalâde rahatlatan bir tebessüm vardı. Üstümü başımı toparladım, kendinden emin bir sesle: 'AkÅŸam-ı ÅŸerifleriniz hayrolsun efendim' dedim"
Yıl: 1975
"Karşıma birdenbire çıkınca çok ÅŸaşırdım. Ne yapacağıma karar veremedim, heyecandan ayaklarım titredi. Ama çok geçmeden kendime gelir gibi oldum, yüzünde beni rahatlatan bir gülümseme vardı. Üstüme çeki düzen verdim, kendinden emin bir sesle 'Ä°yi akÅŸamlar' dedim."
Yıl: 1985
"Karşıma âniden çıkınca fevkalâde ÅŸaşırdım. Nitekim ne yapacağıma hükûm veremedim, heyecandan ayaklarım titredi. Amma ve lâkin kısa bir süre sonra kendime gelir gibi oldum, nitekim yüzünde beni ferahlatan bir tebessüm vardı. Üstüme çeki düzen verdim, kendinden emin bir sesle 'Hayırlı akÅŸamlar' dedim."
Yıl: 1995
"Karşıma birdenbire çıkınca çok ÅŸaşırdım. Fenâ hâlde kal geldi yâni. Ama “Bu iÅŸ bizi bozar” dedim. Baktım o da bana bakıyor, “Bu iÅŸ tamamdır” dedim. Manitayı tavlamak için doÄŸruldum, artistik bir sesle 'Selâm' dedim.."
Yıl: 2005
"Âbi onu karşımda öyle görünce çüÅŸ falan oldum yâni. “OÄŸlum bu iÅŸ bizi kasar” dedim, “Fenâ göçeriz” dedim, enjoy durumları yâni. Ama concon muyum ki ben, baktım ki o da bana kesik. “Sarıl oÄŸlum” dedim, bu manita senin. 'Hav ar yu yavrum?'"
Yıl: 2025
"Ven ay vaz si hör, ben çok yâni öyle iÅŸte birden. Off, ay dont nov âbi yaa… Ama o da bana öyle baktı, if so âşık len bu manita... “Hay beybi!..”
***
Ä°ÅŸte böyle alıştıra alıştıra, sonunda hepimiz “ohaa”, ya da “çüÅŸ” oluyoruz.
Affedersiniz ama “olmayalım” lütfen!
Acaba sonunda dilini ve düÅŸünme yeteneÄŸini kaybeden gençler mi yetiÅŸtireceÄŸiz? DüÅŸünmek gerekiyor…
Ana dili tadında sevgiler ve saygılar…